Trong bối cảnh ngành Điện cả nước chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa, xây dựng lưới điện thông minh đang trở thành giải pháp then chốt để nâng cao độ tin cậy, tối ưu hóa vận hành, hướng tới phát triển bền vững.

Điều hành lưới điện tại Trung tâm Điều khiển xa - Công ty Điện lực Ninh Bình.

Lưới điện thông minh (Smart Grid) là một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa ngành điện, kết hợp giữa công nghệ điện – điện tử với công nghệ thông tin và truyền thông.
Khác với lưới điện truyền thống, lưới điện thông minh có khả năng giám sát, điều khiển từ xa, tự động hóa quá trình vận hành, đồng thời phân tích và xử lý dữ liệu theo thời gian thực. Hệ thống này cho phép truyền dẫn điện và thông tin hai chiều giữa nhà máy điện, trạm biến áp và phụ tải, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tích hợp các nguồn năng lượng phân tán như điện mặt trời, điện gió. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như công tơ điện tử, trạm biến áp số, hệ thống SCADA, DMS, OMS và trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp hệ thống điện vận hành linh hoạt, an toàn, hiệu quả, mà còn mở rộng khả năng tương tác giữa ngành điện với khách hàng sử dụng điện.

Không chỉ nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và giảm tổn thất điện năng, lưới điện thông minh còn tạo điều kiện để người dân chủ động quản lý mức tiêu thụ điện, tham gia thị trường điện cạnh tranh và hướng đến sử dụng điện hiệu quả, tiết kiệm hơn. Đây cũng là nền tảng quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển xanh, bền vững. Với vai trò đó, phát triển lưới điện thông minh đang trở thành xu thế tất yếu tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Lưới điện thông minh – nền tảng quan trọng cho phát triển lưới điện tỉnh Ninh Bình

Tại tỉnh Ninh Bình, sau quá trình hợp nhất quản lý địa bàn với Hà Nam và Nam Định, việc xây dựng lưới điện thông minh đang được triển khai từng bước, tập trung vào nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và số hóa công tác quản lý, vận hành. Công ty Điện lực Ninh Bình đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống lưới điện trung, hạ áp cũng như lưới điện 110kV. Nhiều dự án nâng cấp đã được triển khai nhằm đáp ứng nhu cầu phụ tải tăng cao, nhất là tại các khu công nghiệp, khu đô thị mới. Bên cạnh đó, các công trình đường dây và trạm biến áp 220kV tại Hải Hậu, Trực Ninh, Gia Viễn và Tam Điệp tiếp tục được đưa vào kế hoạch đầu tư, góp phần hoàn thiện cấu trúc liên kết vùng, đảm bảo cung cấp điện ổn định, an toàn trong toàn khu vực.

Về phía ứng dụng công nghệ thông minh, các Điện lực đã triển khai công tơ điện tử thay thế công tơ cơ tại nhiều khu vực dân cư, góp phần số hóa công tác đo đếm và ghi chỉ số. Hệ thống SCADA được đầu tư tại tất cả các trạm biến áp 110kV không người trực cho phép giám sát, điều khiển từ xa, thể hiện hiệu quả trong việc rút ngắn thời gian thao tác và xử lý sự cố.
Song song với đó, công tác tự động hóa lưới điện trung thế cũng từng bước được triển khai thông qua việc lắp đặt các Recloser, LBS kết nối SCADA tại các vị trí trọng điểm trên lưới 22kV, 35kV. Đặc biệt, Công ty Điện lực Ninh Bình đã từng bước triển khai ứng dụng Hệ thống tự động hóa phân phối (DAS), cho phép phát hiện nhanh điểm sự cố, cô lập khu vực bị ảnh hưởng và tự động chuyển tải để khôi phục cung cấp điện cho các khu vực còn lại. Việc đưa vào vận hành các thiết bị và giải pháp tự động hóa này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian mất điện mà còn nâng cao độ tin cậy và chất lượng dịch vụ cung cấp điện cho khách hàng.

Chị Nguyễn Thị Nhung – Công nhân Xí nghiệp lưới điện cao thế Ninh Bình trực tại trạm 110 kV Yên Khánh chia sẻ: “Tất cả thiết bị ở đây đều kết nối về trung tâm điều khiển. Công việc chính của chúng tôi là kiểm tra định kỳ, bảo dưỡng và xử lý các tình huống bất thường. Mô hình này vừa giảm áp lực nhân lực, vừa bảo đảm an toàn và tin cậy. Hiện nay, trên toàn tỉnh Ninh Bình có 42 trạm biến áp 110kV vận hành chủ yếu thông qua trung tâm điều khiển như trạm ở Yên Khánh”. 

Kiểm tra điện mặt trời mái nhà tại Công ty Cổ phần cơ khí Moon Group.

Song song với đó, khu vực cũng đã bắt đầu khai thác các nguồn năng lượng tái tạo quy mô nhỏ, tiêu biểu là điện mặt trời áp mái. Nhiều doanh nghiệp, hộ dân và cơ sở sản xuất đã chủ động lắp đặt hệ thống điện mặt trời để sử dụng tại chỗ, giảm áp lực phụ tải cho lưới điện khu vực. Tổng công suất các hệ thống này tại ba tỉnh hiện ước đạt hàng chục MWp, tập trung chủ yếu tại các khu công nghiệp và đô thị trung tâm. Ngoài ra, các dự án khai thác chất thải rắn, sinh khối và LNG cũng đang được nghiên cứu, triển khai phù hợp với điều kiện từng địa phương. Những nguồn năng lượng sạch này không chỉ góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, mà còn tạo tiền đề quan trọng để kết nối vào hệ thống lưới điện thông minh trong tương lai. Nhìn chung, mặc dù việc triển khai lưới điện thông minh tại tỉnh Ninh Bình (sau khi sáp nhập các khu vực Ninh Bình – Hà Nam – Nam Định) vẫn ở giai đoạn đang triển khai, nhưng với định hướng rõ ràng, hạ tầng từng bước được đầu tư đồng bộ và quyết tâm chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành điện, Công ty Điện lực Ninh Bình đang tạo nền tảng quan trọng để tiến tới hệ thống lưới điện thông minh, hiện đại và bền vững trong thời gian tới.

Lưới điện thông minh - giải pháp chiến lược, lâu dài cho tương lai

Lưới điện thông minh là giải pháp chiến lược, lâu dài, cần được đầu tư đồng bộ từ hạ tầng kỹ thuật, công nghệ số đến nhân lực chuyên môn. Ưu tiên các khu vực có nhu cầu phụ tải điện tăng cao, khu công nghiệp, đô thị lớn để làm hạt nhân nhân rộng mô hình. Kết nối và chia sẻ dữ liệu liên tỉnh trong vùng hợp nhất để tận dụng tài nguyên điện năng và nâng cao hiệu quả đầu tư.

Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng cao, cùng với yêu cầu hiện đại hóa ngành điện và chuyển đổi năng lượng bền vững, việc phát triển lưới điện thông minh tại tỉnh Ninh Bìnhnh là một xu hướng tất yếu. Quan điểm xuyên suốt được xác định là nâng cao độ tin cậy, an toàn trong cung cấp điện, đồng thời ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số để tối ưu hóa quản lý vận hành và dịch vụ khách hàng. Trong thời gian tới, các địa phương trong khu vực cần tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đầu tư hạ tầng điện theo hướng hiện đại, mở rộng phạm vi triển khai công tơ điện tử, thiết bị đóng cắt thông minh, tăng cường kết nối SCADA và triển khai đồng bộ hệ thống tự động hóa phân phối (DAS).

Công nhân kiểm tra thiết bị tại trạm 110 kV Yên Khánh.

Song song với đó, cần có cơ chế hỗ trợ, khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo phân tán phù hợp với điều kiện địa phương, kết hợp đầu tư lưới điện thông minh nhằm tối ưu hóa khả năng hấp thụ và điều tiết nguồn. Việc tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực quản lý, vận hành hệ thống công nghệ cao cũng là yếu tố then chốt bảo đảm hiệu quả triển khai. 

Ông Trần Đăng Sơn, Giám đốc Công ty Điện lực Ninh Bình khẳng định: “Mục tiêu của chúng tôi là đến năm 2030, lưới điện thông minh sẽ phủ rộng khắp, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, giảm sự cố, bảo đảm điện ổn định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân”. Với quyết tâm hiện đại hóa ngành Điện, cùng hướng đi đúng đắn, đầu tư bài bản về hạ tầng và nguồn nhân lực, Công ty Điện lực Ninh Bình đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong trong phát triển lưới điện thông minh, tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu phát triển xanh, bền vững phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới

( nguồn : Trang tin Ngành Điện )